İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

İslamiyet öncesi sözlü ve yazılı eserler hangileridir? İslamiyet öncesi Türk edebiyatıyla ilgili neleri bilmemiz gerekir?

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı
0

Edebiyatımızın başladığı dönemden 15.yüzyıla kadar olan döneme İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı adı verilir. Önce sözlü olarak başlayan ve edebiyatın, imkanların gelişmesiyle yazılı olarak da faaliyetlerini sürdüren bu edebi dönem, Türk edebiyatının mihenk taşlarından, kuruluş nedenlerinden en önemlisidir. Özellikle dönem için destanlar büyük önem çeker. Tamamen milli olmasıyla dikkat çeken bu dönem yabancı etkilerden uzak kalmayı başarmıştır. Nazım biçimi, ölçüsü ve aynı zamanda dil açısında tamamen milli unsurlara dayanmıştır. Yukarıda da söylediğimiz üzere yazılı eser sayısı çok fazla değildir, daha çok sözlü eserler döneme damga vurmuştur. Dönem açısından oldukça uzak yıllarda olduğu için söyleyenler veya yazanlar belli değildir, genellikle anonim ürünler olarak günümüze yansımıştır. Sözlü edebiyat döneminin özellikle dikkat çeken eser türleri sav, sagu, koşuk, destan olarak görülür. Bunların arasında destan oldukça yaygın kullanılmıştır.

Alp Er Tunga destanı, Şu destanı, Hun-Oğuz destanı, Attila Destanı, Bozkurt destanı, Ergenekon destanı, Türeyiş destanı, Göç destanı ve Yaratılış Destanı en çok bilinen Türk destanlarıdır.

İslamiyet Öncesi Yazılı Eserler

Yine yazılı eserlerde de millilikten kopulmamış, Kuzey Türk lehçesi adı verdiğimiz Göktürkçe ve Güney Türk lehçesi adı verilen Uygurca dil bakımından kullanılmıştır. Yine dayanağı millilik olan bir özellik oldukça önemlidir. Öyle ki yazılı eserlerin büyük kısmında halk ağzından anlatım dikkat çeker, sanatlı söyleyişler biraz daha geri planda kalmıştır. Günümüzde sıkça kullandığımız ve ‘atasözü’ olarak adlandırdığımız kelime öbeklerinin büyük kısmını bu dönemdeki eserlerden öğrenmekteyiz.

Yazılı dönem eserlerinden günümüze ulaşan en eski metin Orhun Yazıtları’dır ve ilk ulusal alfabemiz olan Göktürk alfabesiyle yazılmıştır.
Bunun yanı sıra Uygur alfabesiyle yazılmış eserler de vardır. Altun Yaruk, Sekiz Yükmek, Irk Bitig Kalyanamkara ve Papamkara Hikayesi bu dönemin başlıca eserleri arasında sayılabilir.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir