Kompozisyon yazımı, günümüz eğitim sisteminin önemli bir parçasını oluşturur. Kompozisyon yazmak herkesin ilkokul dönemlerinden aşina olduğu bir konudur. Türkçe ve Edebiyat sınavlarının her birinde öğrencilerden neredeyse her dönem kompozisyon yazılması istenmiştir.
Kompozisyon yazarken dikkat edilmesi gereken en önemli husus ortaya çıkan makalenin bütününün anlamlı ve konu bütünlüklü olmasıdır. Ayrıca kompozisyon yazarken dikkat edilmesi gereken çok sayıda unsur vardır. Bu yazıda kompozisyon yazarken bilinmesi gereken kompozisyon kurallarını listeledik.
Yazım Kuralları
Kompozisyon yazarken çizgisiz bir A4 kâğıdı kullanmak gerekir.
Kompozisyon yazarken kâğıt düzeni önemlidir. Soldan 3 cm, sağdan 1,5, üstten 4 cm ve alt kısımdan 2,5 cm boşluk bırakılmalıdır.
Kompozisyon başlığı, kâğıdın tam ortasında olacak şekilde hizalanmış olmalıdır. Başlık harflerinin boyutu için iki alternatif vardır. Başlık ya tamamen büyük harflerle ya da kelimelerin ilk harfleri büyük olacak şekilde yazılmalıdır.
Paragraf girintileri için 3 cm’lik boşluk bırakılmış olmalıdır.
Paragraflarda satır aralarında boşluk bırakmanıza gerek yoktur. Sadece paragraf bitiminde yeni bir paragrafa başlamadan önce bir satır boşluk olmalıdır.
Kelimeler, satıra sığmadığında Türkçe kurallarına uygun şekilde kısa çizgi kullanılarak satır sonunda ayrılmalı ve yeni satırdan devam edilmelidir.
Kompozisyon yazımında imla ve yazım kurallarına en üst derecede dikkat edilmelidir. Cümle içerisinde büyük veya küçük harf kullanımı ve noktalama işareti gibi kurallara mutlaka uyulması gerekir.
Bir sınavda kompozisyon yazılması isteniyorsa mutlaka kurşun kalem tercih edilmelidir. Ayrıca silginin de iyi bir şekilde iz bırakmadan silmesi gerekir.
Yarışma veya kurumlar tarafından istenen kompozisyonlarda tükenmez kalem ve dolma kalem tercih edilir. Ayrıca farklı bir tercih olarak bilgisayarda Word dosyası olarak da hazırlanabilir.
Kalem rengi tercihinde renkli kalemlerden uzak durulmalıdır. Siyah ya da mavi renkli tükenmez kalem ile yazılmalıdır.
Word dosyası olarak hazırlanan kompozisyonlarda okuyucunun dikkatini çekmek istediğiniz kelimeleri kalın veya italik şekilde yazabilirsiniz. Ancak bu çok az sayıda olmalıdır.
El yazısı ile yazılan kompozisyonlarda kâğıtta leke, buruşma veya iz olmaması gerekir. Eğer satırların eğri olmamasını istemiyorsanız kağıdın altında çizgili bir kâğıt koyarak kâğıt düzeni sağlanabilir. Fakat altta bulunan kâğıdın üst tarafa iz bırakmayacağından emin olunması gerekir.
Eğer kompozisyonu el yazısı ile yazmak düşünülüyorsa, içeriğin tertipli olması gerekir. Harflerin mümkün olduğunca aynı boyutta olması mühimdir. Ayrıca harfler arası boşluklardaki orantılılık gibi hususlara dikkat ederek nizami bir şekilde yazmak gerekir.
Kompozisyon bitiminde kâğıdın sağ alt kısmına ad ve soyadı bilgileri eklenmelidir. Adınızın sadece ilk harfini ve soyadınızın tamamını büyük harflerle yazabilirsiniz.
Genellikle kompozisyonların sonunda dilekçede olduğu gibi imza atılacağına yönelik yanlış bir algı vardır. Fakat kompozisyon metinlerinin bitiminde imza atılmamalıdır.
Kompozisyon Bölümleri ve Özellikleri
Giriş, bir makalenin en önemli faktörlerinden biridir. Ne anlatacağınıza dair genel bir manzara sunmanız gerekir. Sınav görevlisi veya öğretmen, yazınızın kalitesini anlamadan önce ilk üç dört cümleye bakar. Bu birkaç cümlede doğru etkiyi yaratmanız gerekir. Okuyucunun zihninde doğru imajı yaratmalısınız. Söylemesi yapmaktan daha kolaydır, ancak uygulama, geri bildirim ve sürekli öğrenme ile mümkündür.
Gövdede, konuyla ilgili tartışmanızın temelini oluşturan ana noktaları yazarsınız. Bu noktalar açıkça tanımlanmalı, konuyla ilgili, uygun üslup ve doğru dilbilgisi, yazım ve noktalama işaretleri ile yazılmalıdır.
Sonuç olmadan, bir kompozisyon yazısı eksiktir. Gövdesi olağanüstü olabilir, ancak siz sonuç kısmını yazana kadar bitmiş bir yazı olmayacaktır. Sonuç genellikle bir makalenin en zor kısmı değildir. Denemenin noktalarının temel bir özetini ve genel tartışma bakış açınızı içerir. Bir paragrafta makalenizin ne hakkında olduğu hakkında bir fikir sağlamalıdır.
Konu Seçimi: Kompozisyon Konu Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Konuyu seçip seçmeme konusunda takdir hakkınız olabilir. Bazı öğrenciler yanlış konuyu seçerek kendilerini zorlarlar.
İyi organize edilemeyen veya çok zor bir konuyla başarı şansı oldukça nadirdir. Hakkında hiçbir şey bilmiyorsanız bir konu seçmemeniz gerekir.
Kendi konunuzu seçemediğiniz durumlarda, yazmaya başlamadan önce konuyu anladığınızdan emin olun. Konuyla ilgili olmayan bir makale yazamazsınız. Bu yapabileceğiniz en büyük hatalardan biri olur.
Kompozisyon bölümleri
Bir kompozisyon üç bölümden oluşur. Bunlar
- Giriş,
- Gelişme
- Ve sonuç olarak sıralanır.
Giriş: Bu bölüm, kısmı kompozisyon konusu hakkında öz ve etkileyici bir tanıtımın yer aldığı kısımdır. Giriş çok uzun tutulmamalı, mümkün olduğunca kısa bir şekilde konunun tanıtımı yapılmalıdır.
Gelişme: Bir kompozisyonun gövde gelişme bölümünden oluşur. Bu kısımda giriş bölümünde değinilen konuların ayrıntılı bir şekilde anlatılması gerekir. Ayrıca anahtar kavramların örnekleme ya da betimleme gibi yöntemler kullanılarak zenginleştirilmesi önemlidir. Kompozisyonun en uzun kısmı olan gelişmede verilen bilgiler, okuyucunun konu hakkında sorabileceği soruların cevabının verilmiş olmalıdır.
Sonuç: Bu bölüm kompozisyonun tamamlandığı son bölümdür. Girişte tanıtılan ve gelişmede detaylandırılan konunun toparlanarak özetlendiği ve bir sonuca ulaşıldığı kısımdır.
İçerikte Nelere Dikkat Edilmelidir?
Kompozisyon yazmadan önce ele alacağınız konuda anlatmak istedikleriniz ve amaçlarınızın belirlenmesi gerekir. Neden bu konu hakkında yazdığınızı okuyucunun açıkça anlaması gerekir. Ele aldığınız konu hakkında bir ön hazırlık yapmalısınız. Konu hakkında mevcut bilgi ve veriler toplayarak hangi noktalara değineceğinizi belirlemelisiniz. Böylelikle ana konudan uzaklaşmadan konu bütünlüğünü koruyabilirsiniz.
Kompozisyonunuzun konusu ve anlatım biçimi arasında uyum olmalıdır. Örneğin bir konu hakkında bilgi verme amacınız varsa açıklayıcı anlatım biçimini kullanmak gibi. Ayrıca kompozisyonunun anlatım gücünü artırmak için örneklendire, tanımlama, sayısal verilerden yararlanma veya benzetme gibi teknikleri tercih etmelisiniz. Böylelikle okuyucuya aktarmak istediğiniz bilgiler, duygular ve düşünceler daha etkili bir biçimde yazıya aktarılmış olacaktır.
Kompozisyon kuralları içerisinde en önemlisi kompozisyonu yazarken kullandığınız dildir. Okuyucunun anlama sürecini zorlaştıran ağır ve ağdalı bir dil yerine yalın bir dil kullanmanız gerekir. Yabancı ve anlamı herkesçe bilinmeyen kelimelerden uzak durmalısınız. Aksi takdirde bu durum kompozisyonunun akıcılığını olumsuz etkileyecektir. Bunların yanı sıra bilimsel konular haricinde bir konu hakkında kompozisyon yazıyorsanız atasözü ve deyimlerden yararlanabilirsiniz.
