Edebiyatın önemli öğelerinden biri olan modernist hikaye nedir? Modernist hikâye özellikleri nelerdir? başlığı altında modern hikayeler hakkında merak edebileceğiniz bilgileri kaleme alalım istedik sizler için.
Modernist Hikaye Hakkında
Hikaye türünün geleneksel kalıplarını ve anlatım biçimlerini yıkarak yenilikçi bir tarz geliştirmek modernist hikaye akımının temelini oluşturur. Batılı değerleri örnek alıp benimseyen modernist hikayeler, Türk edebiyatının önemli bir parçasını teşkil etmekte olup geleneksel hikâyelere göre daha farklı özellikler taşımaktadır. Aslında modernist hikayeler bir tür ideolojik akımdır.
Modernist Hikâye Nedir?
Modernist hikâyelerde daha çok geleneksel yapı ve anlatımlar reddedilmiş olsa da geleneksel yapılara atıfta bulunduğu durumlar da görülebilmektedir. Modernist hikâyelerde şiirsel anlatım yapısı çok kullanılmakta ve çağrışımlara da ayrıca yer verilmektedir. Bu hikaye türünde karakterlerin iç dünyası öne çıkarılarak okuyucuya sunulur. Genelde bu hikayelerde sessiz sonlar vardır ve hikayenin sonu adeta okuyucunun hayal dünyasının derinliklerine bırakılmıştır.
Dün-bugün-yarın tarzında klasik ve geleneksel zaman algısından kurtulmak için tüm zincirleri kırmayı hedef edinen modernist hikaye anlatım tarzı ve yapısı ile bu kalıpları yıkmak için savaşmıştır.
Modernist hikayelerde neden ve sonuç ilişkileri görülmez ve belirli bir son bulunmaz.
Modernist Hikâyelerin Özellikleri
Modernizmi esas alan eserler, şu özellikleri taşır;
- Varoşçuluk akımının etkilerinde kalması önemli özelliklerinden biridir. J.P. Sartre, Albert Camus ve Franz Kafka’nın, bundan etkilendiklerini görebiliriz. Bu özelliği ile bireylerin yaşamış oldukları toplumlarla çatışma halinde oldukları, daha net görülür.
- Edebiyatta birçok esere nazaran modernizmi esas alan eserler, insanların iç dünyalarını daha fazla esas almakta ve birey psikolojisine daha fazla yakınlık göstermektedir. Bu tarzdaki hikayelerde insan ruhunun karmaşası ve varlık olarak insanın karmaşık olduğu öne çıkarılır.
- Modernist hikâyelerde, geleneksel değerlere karşı bir başkaldırı söz konusudur.
- Toplumdan kaçmak ve yalnızlık, modernist hikâye özellikleri arasında yer alır.
- Yaşanan olayların yanı sıra, olayların kişilere olan etkileri de ele alınır.
- Alegorik anlatım* önemlidir.
- Şiirsel bir anlatım tarzı kullanılır.
- Anlatım ve kullanılan dilde, geleneksel anlatım tekniklerinin dışına çıkılarak farklı arayışlar kurgulanır.
Genelde bu tarzı temsil eden hikayelerde toplumla kişinin çatışmaları, yaşanılan huzursuzluklar, duygu karmaşaları konu edilir. Sosyal yozlaşmalar, toplumsal bozukluklar, sosyal karmaşaların da kendilerine önemli bir yer bulduğu modernist hikayelerde kimiz zaman yergiler, kimi zaman nüansların öne çıkarılması kimi zaman da ince alaylar yapıldığı görülür.
Modernizmi Esas Alan Sanatçılar Kimlerdir?
Türk edebiyatında modernizmi esas alan sanatçılar arasında en fazla bilinen üstatlar aşağıda sıralanmıştır.
Sait Faik Abasıyanık
Modernist hikâye öncüleri arasında yer alan Faik Abasıyanık, 1906 – 1954 yılları arasında yaşamış Türk edebiyatının duayen yazarlarından biridir. Çehov tarzındaki hikâyelerin öncüleri arasında yer alan Sait Faik Abasıyanık, gerçeküstü unsurlara yer verdiği yazıları ile okuyucularının gönlünü fethetmiştir.
Az Şekerli, Son Kuşlar, Alemdağ’da Var Bir Yılan, Kumpanya, Havada Bulut, Şahmerdan, Tüneldeki Çocuk, Mahalle Kahvesi ve Semaver en önemli öyküleri arasında yer alır.
Yusuf Atılgan
Edebiyatımızın modern yüzlerinden biri olan Yusuf Atılgan, 1921 yılında dünyaya gelmiş ve 1989 yılında vefat etmiştir. Türk edebiyatına önemli katkıları bulunan Atılgan’ın en çok bilinen eserlerinden biri de sinemaya da uyarlanmış olan Anayurt Oteli’dir.
Anayurt Oteli’nin yanı sıra “Aylak Adam” başta olmak üzere “Canistan” kitabı da okurlar tarafından büyük ilgi görmüş eserler arasındadır.
Oğuz Atay
Modern Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri olan Atay, 1934-1977 yılları arasında yaşamıştır. Tutunamayanlar romanı, 1970 yılında TRT tarafından düzenlenen bir yarışmada birinciliğe layık görülmüştür. Oğuz Atay; Tehlikeli Oyunlar, Eylembilim, Bir Bilim Adamının Romanı ve Tutunamayanlar adlı romanları ile Türk edebiyatına katkı sağlarken, “Korkuyu Beklerken” adlı eseri de oldukça dikkat çekicidir.
Rasim Özdenören
Varoluşçu felsefenin izlerini taşıyan hikâyeleri ile öne çıkan yazar 1940 yılında doğmuştur. Kuşak çatışmasına değindiği eserleri ile dikkat çeken Özdenören; İmkânsız Öyküler, Çarpışmalar, Çok Sesli Bir Ölüm, Çözülme, Hastalar ve Işıklar gibi hikâyeleri ile tanınmaktadır.
Orhan Pamuk
Modernist hikâyelerin yaşayan öncülerinden olan ve edebiyat alanında ülkemize ilk kez Nobel ödülü kazandıran Pamuk, postmodern ve modern yazım tekniklerini ustaca kullanmıştır.
Türk edebiyatının en önemli isimleri arasında olduğunu aldığı Nobel ödülü ile tescil eden Pamuk, roman ve hikâye tarzı birçok eseri ile edebiyatımıza önemli katkılar sağlamıştır.
Adalet Ağaoğlu
Türk edebiyatının şu an yaşayan efsanelerinden biri olan Ağaoğlu, 1929 yılında dünyaya gelmiştir. Hikâye ve romanlarında modern anlatım tekniklerini kullanan Adalet Ağaoğlu; Yüksek Gerilim, Hayatı Savunma Biçimleri, Hadi Gidelim, Sessizliğin İlk Sesi gibi öyküleri ile dikkat çekmiştir. Ayrıca başta Fikrimin İnce Gülü olmak üzere, 8 roman yazan Ağaoğlu, radyo ve tiyatro oyunları ile de ilgi görmüş yazarlar arasında yer alır.
Modernist Hikaye Yazan Diğer Yazarlar
Modernist hikaye tarzından eserler veren diğer sanatçılardan bazıları şu şekildedir;
- İhsan Oktay Anar
- Hasan Ali Topbaş
- Elif Şafak
- Leyla Erbil
- Ayşe Kulin
- Nazlı Eray
- Ferit Edgü
- Vüs’At Orhan Bener
- Nezihe Meriç
- Bilge Karasu
- Füruzan Tekil
- Buket Uzuner
- Pınar Kür
- İnci Aral
Gibi isimler, modernizmi esas alan yazarlar arasında yer alan diğer isimlerdir.
Bu yazımızın ardından edebiyat alanında daha fazla bilgi edinmeye devam etmek için “Saf şiir anlayışı, özellikleri ve temsilcileri” başlıklı içeriğimizi de okumanızı öneririz.
*Alegorik Anlatım: Davranış, düşünce, his, nesne veya kavramın simge ve sembollerle anlatılması bu anlatım şeklini tanımlar. Örneklemek gerekirse; başağın bereketi ifade etmesi, terazinin adaleti simgelemesi, iskelet görünümü ile ölümün simgelenmesi bu anlatım tarzına örnek olarak verilebilir.
