En can sıkıcı cümlelerden biridir hiç kuşkusuz “başınız sağ olsun” İnanıyorum ki her insan bu sözü söylerken neden böyle dendiğini en az bir kere sorgulamıştır. Peki “başın sağ olsun” demenin ne anlama geldiğini biliyor muydunuz?
Bu kelimenin can sıkması cenazelerde dile getirilmesinin yanı sıra anlamı bilinmediğinde söyleyende havada kalıyor duygusu hissettirmesindendir. Yani sevdiği bir kişiyi kaybetmiş birine “başın sağolsun” demek birçoğumuz için yetersiz bir duygu yaratmaktadır. O en zor anda yüzyıllardır neden bu söze sığınmışızdır? Kime bu söz zaman zaman bencilce ve duygusuzca gelmemiştir ki?
Etimoloji burada devreye giriyor ve deyimin köküne inip anlamını öğrendiğimizde havada kalan taşlar oturuyor. “Baş” eski dilde “çıban” yani “yara” anlamına gelmekte “sağ olsun” ise günümüzde çok kullanmadığımız “sağlığa kavuşmak, iyileşmek” anlamına gelen sağalmak fiilinden geliyor. Yani başınız sağalsın, yaranız iyileşsin sözü yüzyıllar içerisinde “başın sağolsuna” dönüşmüş.
Yani aslında başınız sağ olsun derken vurdumduymazca ve duygusuzca “boş ver, sen hayattasın bu yeter, ölenle ölünmez” demiyor, “acınızı anlıyor ve hissediyorum, acınızın dinmesini diliyorum” diyoruz farkında bile olmadan. Anadolu’da sıklıkla kullanılan “baş sağlığına gitmek” deyimi de böylece daha bir anlamlı oluyor.
