Sanat, estetik davranışların uygulanış biçimidir. Bu estetik biçiminin bazı türlerinde sanat ve insan psikolojisi, birbirinin önemli birer parçası olmazsa olmazı niteliğindedir. Sanat psikolojisi, aslında bir sanat eserinin ortaya çıkış biçimindeki en önemli etkendir.
Görsel ve zekaya dayalı tüm sanat türlerinde, sanatçının içerisinde bulunduğu psikolojiyi eserin hammaddesi olarak kabul edebiliriz. Ancak bu psikolojiyi sadece sanatçı üzerinden tanımlamakta, pek doğru olmayacaktır. Zira alıcı sanat eseri arasında da psikolojinin alıma veya eseri beğenmeye yönelik etkisi tartışılmaz bir gerçektir.
Sanat Psikolojisi Nedir?
Sanat psikolojisi; Sanatçının icra ettiği estetik sanatı içerisinde bulunduğu psikolojiye göre eyleme dökmesi ve alıcı gözünde algı, ilgi ve estetik uyandırmasıdır.
Aynı zamanda alıcının da ortaya konulan sanata eğilimini artırmakta, bu psikolojinin gereklerinden biridir. Buna göre sanatçı hem yeteneğini bu psikoloji içerisinde ortaya koyacak, hem de sanat severin üzerinde algı ve ilgi uyanmasını sağlayacaktır.
Sanatçı, bireysel ve toplumsal değerlere estetik bir açıdan yaklaşır. Ancak nihayetinde bir insan olması, sanatı üzerinde psikolojisinin etkilerini görmemizi mümkün kılmaktadır. İnsanlarda geçmişte ve gündelik hayatta yaşadığı mutluluk veya üzüntülerin psikoloji üzerinde etkisi, bilimsel olarak atıfta bulunulmuş birçok araştırma neticesinde görülmüştür.
Sanatçı geçmiş ve gündelik hayattaki yaşanmışlıkların yanı sıra sanatını icra ederken, mekân ve zamanın etkisi altında da kalabilmektedir. Yani bu anlatılanların tamamı, insan psikolojisi ile tamamen doğrudan bağlantılı olan şeylerdir.
Sanat Psikolojisi Üzerine Yapılabilecek Tanımlamalar
Sanat psikolojisi üzerine bazı tanımlamalar gerçekleştirilebilmektedir. Bu tanımları ayrı ayrı başlıklar halinde ele almak istedik.
Sezgi
Sanatçının psikolojik durumunda tanımlanabilecek kavramlardan biri olan sezgi, kişinin bilgi ve birikimlerini öne çıkararak sanatına yön vermesini sağlayan bir kavramdır.
Sanatçı bilginin ışığında hayallerini sezgisel yetenekleri ile bütünleştirerek, ortaya bir sanat eseri çıkarır. Sezgilerin kuvvetli olması, alıcının ilgisini çekecek eserler yapmayı sağlayacak önemli bir kavramdır. Burada alıcı, sanatı izleyen ve sanata dair yargısı olan kişilerdir. Sanatın her ne kadar maddi bir amacı olabilir olsa da hiçbir sanat, doğrudan öncelikli olarak maddi bir amaca dayanmamalıdır.
Estetik Kaygı
Sanatta psikoloji ile alakalı önemle yer açılması gereken şeylerden biri de estetik kaygı, estetik beğeni durumudur. Nihayetinde sanat sever gibi duygulara sahip olan sanatçı, eserinin estetik açıdan beğenilip beğenilmeyeceği kaygısına düşebilir.
İcra edilen sanatın türü ne olursa olsun ve eserin taşıdığı nitelik toplumun bir kesimi tarafından yadırganacak mahiyette bile olsa, sanatçı bunun kaygısını taşımaz. Zaten doğrudan hitap edilen kesim, sanatın ve sanatının önceliğidir. Ancak hitap edilen kesim tarafından estetik manada beğenilmeme duygusu, sanatçı psikolojisi üzerinde olumsuz etkilerle beraber kaygıya neden olabilir.
Yetenek
Sonradan yetenek sahibi olmak sanatsal konularda fazlaca mümkün olmayan bir durumdur. Ancak kişi, doğuştan gelen yeteneğini aldığı eğitimler veya yaptığı denemelerle şekillendirebilir.
Bu nedenlerle sanatçılarda yetenek kaygısı olmasa bile, yeteneğini anlık olarak doğal şekillerde işleme sorunu nadiren görülebilir. Bu durum, sanatçının içerisinde bulunduğu ruh hali, yani psikolojisine bağlıdır.
Sanat Sever İlgisi
Sanatçının psikolojik doyuma ulaşması için, sanatının ilgi görmesi önemlidir. Hayatta hepimiz, yaptığımız işlerin beğenilmesi ve diğer insanlar tarafından ilgi görmesini isteriz. Sanatçıda ilgi bir kaygıya dönüşmese bile, önemli psikolojik beklentiler arasındadır.
Algı
Sanat bazen, toplumlar üzerinde algı yaratmak için kullanılan en iyi yöntemlerden biri olabilir. Burada sanatçının algıya dönük yapacağı çalışmalarda, başarıya ulaşıp ulaşamama gibi bir kaygı yatabilir.
Sanat psikolojisi üzerine hazırladığımız bu başlığımızın ardından “Sanat” kategorisinde yer alan diğer içeriklerimize de bakmanızı öneririz.
